1
Wprawdzie pierwsze słowo [nauka, pismo] uczyniłem [napisałem] o wszystkim, o Teofilu, które wcześniej [zaczął, pierwej] Jeszu czynił zarówno [także] i nauczał,
2
aż do [po] tego dnia, (gdy) poinstruował [rozkazał, nakazał] wysłannikom [apostołom, posłańcom] przez Tchnienie [ducha, wiatr, oddech] święte, których wybrał, uniesiony [zabrany w górę].
3
Tym [którym] też stawał (obok) On [sam, osobiście] żywy [żyjący] po cierpieniu Jego [on] wśród [w] wielu dowodów [znaków] przez [podczas] dni czterdzieści widzialnym [dając się widzieć] im [oni] i nauczając [mówiąc] o władztwie [władzy, królestwie] Boga.
4
A biesiadując [spotkanie, wspólny posiłek] nakazał im od Jeruszalem nie (być) oddalonym, ale oczekiwać obietnicy Ojca, którą "Słyszeliście (ode) Mnie.
5
gdyż [ponieważ] Joannes [Jan] zanurzał (w) wodzie wy zaś w Tchnieniu zanurzeni świętym (będziecie) nie po wielu tych dniach."
6
Wprawdzie więc spotkawszy [zebrawszy] (się), pytali [błagali] Go, mówiąc: Panie czy w czasie tym przywracasz [odtworzysz] władzę [królestwo] Iszraela?
7
Powiedział zaś do nich: Nie wam jest znać [poznać, rozpoznać, spostrzec] czasy lub pory [sezony, okresy], które Ojciec ustanowił [wyznaczył, umieścił] pośród Swojej władzy.
8
Ale przyjmiecie [weźmiecie] moc [energię], przychodzącego świętego Tchnienia [ducha, wiatru] do was i będziecie moimi {Mi} świadkami w Jeruszalem, w całej Judei, w Samarii i aż (na) krańce ziemi.
9
A [i, także] to powiedziawszy, zobaczyli [patrzyli, ujrzeli] oni unoszącego [podniesionego], a chmura [obłok] przyjął [ukrył, poniósł, udźwignął] Go z oczu ich.
10
I [a] jak [gdy] wpatrywali byli w niebo idącego [odchodzącego, przechodzącego, umierającego] Go, a oto mężczyźni dwaj stanęli (przy) nich w szatach [odzieniach] białych.
11
Którzy i powiedzieli [rzekli]: Mężowie Galilejczycy, dlaczego stoicie, patrząc w niebo? Ten Jeszu uniesiony [zabrany, przyjęty na pokład] od was do nieba tak przyjdzie [przetransportuje, wróci, odejdzie, pojawi się] jaki sposób oglądaliście Go zmierzającego [przechodzącego] do nieba.
12
Wtedy [wówczas, kiedy, w tym czasie] wrócili do Jeruszalem od [z] góry, zwanej Oliwną, która jest blisko Jeruszalem, odpoczynku [szabatu] mająca drogę.
13
A gdy weszli do sali górnej, wstąpili gdzie byli, pozostając [zamieszkując] zarówno [także]: Piotr i Jan i Jakub i Andrzej, Filip i Tomasz, Bartłomiej i Mateusz, Jakub, syn Alfeusza, i Szymon gorliwy [zelota], i Juda Jakowowy [syn Jakowa].
14
Oni wszyscy są [byli] trwającymi (w) jedności [jednomyślnie] (w) modlitwie {i błaganiach} z kobietami [żonami, niewiastami] i Mariam matką Jeszu, i braćmi Jego.
15
I w dniach tych [ono, ona, on to] wstawszy [podnosząc się] Piotr w środku [pośród, pomiędzy] braci, powiedział [przemówił, oznajmił] był [jestem, istnieję] także [również, oba] tłum imion na [do, przeciw, na podstawie] ich [on, ona, to, oni, to samo] około [jakby, jak] sto dwadzieścia.
16
Mężczyźni, bracia musiało [konieczne, nieuniknione] wypełnić [dokonać, spełnić] Pismo [co napisane] które przepowiadało [uprzedzało] Tchnienie [wiatr, duch] święte poprzez usta [mowa, ostrze] Dauida [Dawida] w sprawie [około, dotycząca, wokół] Judy [Judasza] (który) stał się [okazał się] przewodnikiem [liderem, przywódcą] chwytających [przejąć, zatrzymać, począć] Jeszu.
17
Gdyż [ponieważ, że] zaliczony był pośród nas i otrzymał [wylosowano] udział [los, przydział] usługiwania [służby] tego [tej, on ona ono].
18
On [ona, ono, to] w pewnym sensie jakby [wprawdzie, coprawda] zatem [więc, wtedy] nabył [wygrał, posiadł] miejsce [kawałek ziemi, pole, nieruchomość, posiadłość] z wynagrodzenia [zapłaty, nagrody] niesprawiedliwości [krzywdy] na oślep [twarzą do przodu lub w dół] zaistniało [wydarzyło się] roztrzaskał [pękł, rozerwał z hukiem] wpół [środkowy, pomiędzy], a [i] wytrysnęły [wylały, rozsypały] wszystkie wnętrzności jego.
19
A wiadome stało się wszystkim mieszkańcom Jeruszalem tak, że nazwano ziemie tę własną mową ich Akeldama tego jest miejsce krwi.
20
Napisane bowiem w zwoju [księdze] pieśni [psalmów]: Bedzie [stanie się] gospodarstwo [mieszkanie, zagroda] jego puste i nie niech zamieszkujacy w niej a doglądanie [stanowisko nadzorcy] jego otrzyma inny.
21
Trzeba więc [zatem] towarzyszących nam mężczyzn w [pośród] całym [wszystkim, każdym] czasie, którym wszedł [przybył] i wyszedł [odszedł] przed nas [nami] Pan Jeszu.
22
począwszy od zanurzenia [chrztu] Jana aż do dnia, którym uniesiony [wzięty] od nas, świadkiem powstania [wzbudzenia, zmartwychwstania] Jego z nami stać się jeden [jednym] tych [onych].
23
I postawili dwóch: Josefa, zwanego Barsawwą, którego też nazywano Justusem, oraz Mattiasza [Macieja].
24
I modlili mówiąc: Ty Panie sercoznawco [znający serce, wnętrze człowieka] wszystkich [całości], wskaż, którego wybrałeś z tych dwóch jednego.
25
zajął [wziął] przydział [los, dziedzictwo] posługi [usługiwania] i posłannictwie, od którego odszedł [przekroczył] Juda [Judasz], idąc ku miejscu własnemu".
26
I dali losy [przydziały, rzutki] im, a padł los [przydział, duża rzutka] na Mattiasza [Macieja]. I zaliczono [doliczono] z jedenastoma posłańcami [apostołami].
1
A [i] w [wśród] wypełnionym dniu [okresie] pięćdziesiątym [pięćdziesiątnica], byli wszyscy razem na wspólnym [on, ona, to, oni, oni, to samo].
2
I [a] zaistniał [pojawił się] nieoczekiwanie [nagle] z nieba dźwięk [szum], jakby nadejście oddechu [tchu, wiatru] gwałtownego [silnego, potężnego], i napełnił [wypełnił] cały dom, gdzie byli siedzieli.
3
I ukazały [dostrzegli] im [on, ona, to ono] rozdzielające [ulegające podziałowi] języki jakby ognia [słońca, ciepła, błyskawicy] i spoczął po jednym każdym (z) nich.
4
I zostali napełnieni wszyscy Tchnieniem [duchem, wiatrem oddechem] świętym, i zaczęli [rozpoczęli] mówić innymi językami tak, jak Tchnienie dało mówić im.
5
Są [być] zaś w Jeruszalem zamieszkujący Judejczycy mężczyźni pobożni [ostrożni, dobrze się trzymający] z każdego narodu [rasy, plemienia] pod niebem.
6
Powstał gdy [ale] dźwięk ten zbiegli [zeszło] mnóstwo [tłum] i zdumieli [oszołomieni], że słyszeli jeden każdy własną mowę mówiących ich.
7
Zaskoczeni zaś i zdumieni mówili, (czy) nie o to wszyscy są mówiący Galilejczykami.
8
i jak my słyszymy każdy [wszyscy] własny dialekt [mowę] naszą, w której urodzeni?
9
Partowie i Medowie, i Elamici, i mieszkańcy Mezopotamii, Judei oraz Kapadocji, Pontu i Azji,
10
Frygii oraz Pamfilii, Egiptu i tych części Libii, które leżą blisko Cyreny, i przybysze z Rzymu,
11
Kreteńczycy i Arabowie — słyszymy mówiących ich naszymi językami wielkie rzeczy Boga.
12
Zdumiewali [zdziwili] zaś wszyscy [każdy] i zaniepokojeni [niepewni] inny [jeden] do innego [drugiego] co chce to być.
13
Inni zaś drwiąc [szydząc] mówili, że: Słodkim [młodym] winem upojeni [napełnieni] są.
14
Po wstaniu Petro [Piotr] z jedenastoma, podniósł głos jego [swój] i wyraźnie do nich przemówił: Mężczyźni Judejczycy i mieszkający Jeruszalem! Wszyscy to wam wiadome [znajome] będzie włóżcie sobie do uszu [słuchajcie] mowę [wypowiedzi] moją.
15
Ci ludzie nie są pijani, jak przypuszczacie, bo jest dopiero trzecia godzina dnia,
16
ale spełnia się przepowiednia proroka Joela:
17
W ostatnich dniach - mówi Bóg - wyleję Tchnienie moje na wszelkie ciało, i będą prorokowali synowie wasi i córki wasze, młodzieńcy wasi widzenia mieć będą, a starcy - sny.
18
i rzeczywiście [prawdziwie, naprawdę] na niewolników [sług] moich i na niewolnice [służące] moje w dniach tych wyleję z Tchnienia [ducha, powiewu] i będą przemawiać [prorokować].
19
I dam [sprawię] cuda [dziwy] na niebie - (w) górze [powyżej], i znaki [nadprzyrodzone dowody] na ziemi — na dole [poniżej]. Krew i ogień, i kłęby [wyziew, para] dymu.
20
Słońce [światło] przemieni się [zostanie zamienione] w ciemność [mrok] i księżyc w krew [krwawy], zanim [przed] przyjdzie [nadejdzie] dzień [okres, czas] Pański [Pana, Władcy], wielki [ogromny] i jawny [chwalebny, manifestujący się].
21
I stanie się [będzie], każdy [wszyscy] kto [ktokolwiek] wezwie [przywoła, zawoła] imię [nazwę] Pańskie [Pana] zbawiony [uratowany] zostanie.
22
Mężowie, Iszraelczycy, słuchajcie tego, co mówię: Jeszu Nazarejczyka, męża [mężczyznę] wykazanego [ukazanego, zademonstrowanego] przez Boga wobec was mocami i niezwykłymi zjawiskami [cudami] i znakami, które Bóg uczynił przez niego pośrodku was, jak sami wiecie.
23
Tego, przy wyznaczonej [ustalonej, określonej] radzie [woli, zamierzeniu] i przewidzeniu [przepowiedni] Boga, wydanego [oddanego, przekazanego] przez ręce bezprawnych, przybiliście [wbiliście, przyczepiliście] i zabiliście [umorzyliście, pozbawiliście życia].
24
którego Bóg wskrzesił [wzbudził, podniósł], rozwiązując [odwiązując] bóle [męki, udręki] śmierci, ponieważ nie było możliwe [do pomyślenia, dopuszczalne], żeby był on [to] zatrzymany [utrzymywany, ujęty] przez nią [to].
25
Dawid bowiem mówi o nim, "Przewidziałem [patrzyłem, miałem na oku, obserwowałem] Pana zawsze przed [w obecności] sobą, ponieważ [gdyż] jest [znajduje się] po prawej [z prawej] mojej stronie, aby [tak, że] nie być poruszonym [wzruszonym, zachwianym].
26
Przez to [z tego powodu] rozradowało (się) [zostało rozweselone] moje serce i rozweselił (się) [zatriumfowała] mój język, jeszcze zaś [a także] i moje ciało zamieszka [osiedli, rozbije namiot] na [w] nadziei.
27
że nie [nie będziesz] opuścisz [zostawisz] mojej duszy [życia, osoby] do [w] hadesu, ani [i nie] dasz [pozwolisz] Twój święty [pobożny, niewinny, umiłowany] ujrzeć [doświadczyć] zepsucia [gnicia, rozkładu].
28
Ujawniłeś [dałeś poznać, pokazałeś] mi ścieżki [drogi, sposoby] życia; napełnisz [wypełnisz, zapełnisz] mnie radością [weseleniem, szczęściem] z [w obecności] Twoją twarzą [obliczem, przed obliczem].
29
Mężczyźni [mężowie] bracia, dozwolone [możliwe] jest mówić z odwagą [śmiałością, bez ograniczeń] do was o patriarsze Dauid, że i zmarł [odszedł, umarł] i został pochowany [złożony do grobu] i jego grób [pomnik, miejsce pochówku] jest wśród nas aż do tego dnia [obecnie, do dzisiaj].
30
Prorok więc będąc [istniejąc], i wiedząc [znając] że przysięgą [przysiężną obietnicą] przysiągł [złożył przysięgę] mu Bóg z owocu [plonu] jego biodra [lędźwi, talii] usiąść na jego tronie,
31
przewidując [przewidział, znał z góry] mówił o zmartwychwstaniu Chrystusa, że ani został on {dusza Jego} opuszczony [zostawiony] w Hadesie ani jego ciało ujrzało [doświadczyło] zepsucia [rozpadu, rozkładu].
32
Tego Jeszu wskrzesił [podniósł, wzbudził] Bóg, którego [czego] wszyscy my jesteśmy świadkami [świadectwem, potwierdzeniem].
33
Po prawicy więc [zatem] Boga wywyższony [podniesiony], obietnicę tchnienia [ducha, wiatru, powiewu] Świętego [wydzielony do czystości] wziąwszy [otrzymawszy] od [przy, u boku] Ojca, wylał to [ono], co [które] wy [i] widzicie i [oraz] słyszycie.
34
bo nie Dauid wstąpił [wszedł, wspiął, wznosił sie] do [w, na] niebiosa, ale on sam mówi: powiedział [zadeklarował] Pan mojemu Panu: usiądź [zajmij miejsce] po [z] mojej prawicy [strony],
35
aż [do czasu kiedy] położę [umieszczę, ustawię] twoich wrogów [nieprzyjaciół] podnóżkiem [podstopniem, stopą] twoich stóp.
36
Niezawodnie [bezpiecznie, pewnie, z pewnością] więc niech pozna [dowie się, rozumie] cały dom Iszraela, że i Panem Go uczynił i Pomazańcem [Mesjaszem, Chrystusem ] Bóg, tego Jeszu, którego wy ukrzyżowaliście [przybiliście do krzyża, belki].
37
Usłyszawszy zaś [jednak] zasmucone [przygnębione, skruszone] były [stały się] ich serca i powiedzieli [rzekli] do [w kierunku] Piotra i pozostałych apostołów: "Co mamy [powinniśmy, jesteśmy zobowiązani] zrobić [wykonać, czynić], mężowie bracia?"
38
Piotr jednak do nich {powiedział}: skorygujcie [nawróćcie, zmieńcie sposób myślenia], {mówi} i niech się zanurzy [ochrzci] każdy z was w [na] imię Jeszu Pomazańca [Mesjasza, Chrystusa] do [na, dla] odpuszczenia waszych grzechów i otrzymacie [weźmiecie] dar [prezent] Tchnienia [Ducha świętego [wyszczególnionego do czystości].
39
Wam bowiem jest [należy] obietnica i dzieciom waszym i wszystkim tym (będącym) na daleko [w oddali], ilu [jak wielu] by nie wezwał [powołał, przywołał] Pan Bóg nasz.
40
Innymi [różnymi] słowami więcej świadczył [zawodził, zapewniał] i przekonywał [namawiał, zachęcał] ich, mówiąc: zostańcie [zbawieni, uratowani] od [z] tego przewrotnego [skorumpowanego, zepsutego] pokolenia.
41
Ci zaś, którzy przyjęli [zaakceptowali, przywitali] jego słowo [naukę], (zostali) zanurzeni [ochrzczeni], i (zostały) dodane [dołączone] w tym dniu dusze [osoby] około [jakby] trzech tysięcy.
42
Byli zaś [jednak] wytrwale [stałe, niezmiennie] przestrzegający [trwający przy] nauczaniu posłańców [apostołów, wysłanników] i wspólnocie [komunii], łamaniu chleba i modlitwach [prośbach, oracjach].
43
Był zaś [nastąpił] w każdej duszy [osobie] strach [trwoga], i wiele cudów [dziwów] oraz znaków [sygnałów] przez [za pośrednictwem] apostołów [posłańców] się działo [realizowało, wykonywało].
44
Wszyscy zaś [jednak] wierzący byli w jednym miejscu [zgromadzeni] i mieli wszystko [wszelkie dobra] wspólne [współdzielone].
45
i majątki [posiadłości, własności] i środki [zasoby, dobytek] sprzedawali i rozdzielali [dzielili, rozprowadzali] je wszystkim [każdemu], według [zgodnie z] potrzeby [potrzeba] każdego [jakiegokolwiek].
46
Dziennie zaś [codziennie] wytrwale [niezmiennie], jednomyślnie [zgodnie] w świątyni, i łamiąc [dzielenie] po domach chleb, spożywali pokarm [żywność] z radością [weselem] i prostotą [szczerością] serca [wnętrza],
47
chwaląc [wielbiąc] Boga i mając [posiadając] łaskę [przychylność] u całego ludu [narodu]. A Pan dodawał [dołączał] do nich każdego dnia [codziennie] tych, którzy byli zbawiani [uratowani].
1
Petros [Piotr] zaś i Joannes [Jan] wstępowali [udawali się] do świątyni o godzinie [czasie] modlitwy, dziewiątej [dziewiątej godziny].
2
I pewien mężczyzna [człowiek] kaleka [niezdolny do chodzenia] od łona [wnętrza] matki swojej był [istniał], noszony [przenoszony], którego umieszczali [stawiali] codziennie przy bramie [drzwiach, wejściu] świątyni, nazywanej [zwanej] Piękną [Ładną], by prosić [żebrać] o jałmużnę [miłosierdzie, pomoc] od tych, którzy wchodzili [przechodzili] do świątyni.
3
Który [ten] widząc [dostrzegając] Piotra i Jana przygotowujących się [gotowych] do wejścia [wkroczenia] do świątyni, prosił [zwracał się] o uzyskanie [otrzymanie] jałmużny [miłosierdzia, pomocy finansowej].
4
Uważnie zaś [intensywnie] Piotr wpatrywał się [zwrócił uwagę] w niego razem [w towarzystwie] z Janem i powiedział [mówi]: Spójrz [zwróć wzrok] na nas.
5
On zaś skupił [koncentrował] na nich, oczekując [spodziewając się] otrzymać [uzyskać] coś od nich.
6
Powiedział zaś Piotr: Srebra i złota nie posiadam, ale co posiadam, to ci udzielam: w nazwaniu [imieniu] Jeszu Pomazańca z Nazaretu wstań [podnieś się] i chodź [idź, spaceruj].
7
I chwyciwszy [złapawszy] go za prawą dłoń podniósł go; zaraz [natychmiast] zaś umocniły się [zostały wzmocnione] podstawy [stawy, pięty] jego i kostki [stawy skokowe],
8
I nagle podskoczył [zerwał się], stanął [postawił się] i chodził [przechadzał się] i wszedł z nimi do świątyni, chodząc [spacerując] i skacząc [podskakując] oraz wychwalając [gloryfikując] Boga.
9
I dostrzegł go wszyscy ludzie [wszyscy] idącego [spacerującego] i wychwalającego [gloryfikującego, wielbiącego] Boga.
10
Rozpoznawali go zaś [natomiast], że to on był [jest] ten siedzący [zwykły siedzieć] na jałmużnę [miłosierdzie] przy Ładnej Bramie [Porcie] świątyni, i napełnieni zostali zdumieniem [zdumienia] i zachwytem [uniesieniem] na widok tego, co się z nim stało [zdarzyło].
11
Utrzymując [trzymając] {uzdrowionego kaleki} zaś [jednak] Piotra i Jana, zbiegł się cały lud do nich w [na] portyku [ganku, przedsionku] nazywanym [zwanym] Salomonowym, osłupieni [w oszołomieniu, w zdumieniu].
12
Widząc [zobaczywszy] zaś Petros [Piotr] odpowiedział do ludu: Mężowie [mężczyźni] Iszraelici, czemu się dziwicie temu [dlaczego to was zdumiewa], albo na nas czemu patrzycie [dlaczego spoglądacie na nas, kierujecie wzrok], jakbyśmy własną mocą [siłą, dynamiką] albo pobożnością [uświęceniem] sprawili [dokonali, uczynili], że ten chodzi [że on spaceruje]?
13
Bóg Awrahama [Abrahama] oraz [i] Iszaaka oraz [i] Jakowa [Jakuba], Bóg naszych przodków [praojców], uczcił [uhonorował, obdarzył chwałą] swego Sługę [chłopca służebnego] Jeszu, którego wy oddaliście [przekazaliście] i wyparliście się [odrzuciliście] w obliczu [przed] Piłatem, (który) osądził [zadecydował, miał zamiar] Jego wypuścić [zwolnić].
14
Wy jednak [zaś] świętego i sprawiedliwego [prawego] wyparliście się [odrzuciliście] i żądaliście [wnieśliście prośbę], aby morderca [zabójca] został wam darowany [zostawić wam, uwolniony dla was].
15
Tego zaś Przywódcę [pierwszy, naczelny, pionier, rozpoczynający] życia zabiliście, którego Bóg wybudził z martwych, którego [czego] my świadkami [zeznającymi] jesteśmy.
16
I przez [na, dzięki] wiarę (w) imię [nazwa] Jego, tego, którego widzicie i znacie, wzmocniło [utwierdziło] imię [nazwa] Jego i wiara w [przez] Niego dała mu pełnosprawność tę wobec wszystkich was.
17
I obecnie [teraz], bracia, rozumiem [jestem świadom], że w nieświadomości [nieznajomości, niewiedzy] działałyście, podobnie jak [tak jak] wasi przywódcy [rządzący, zwierzchnicy].
18
Zaś [natomiast] Bóg, co przepowiedział [zapowiadał, ogłaszał] poprzez [przez] usta wszystkich [każde] swoich proroków [przemawiających], (że ma) cierpieć Mesjasz [Chrystus, Pomazaniec] Jego, zrealizował [dokończył, wypełnił] tak [w ten sposób].
19
Korygujcie [zmieńcie myślenie] i nawróćcie [zawróćcie] (się), aby [po to by] uchybienia [grzechy] wasze zostały wymazane,
20
Aby [żeby] nadeszły chwile [czasy] odświeżenia [ulgi, wytchnienia] z [od] oblicza [od Pana] i żeby wysłał [posłał] wam namaszczonego [pomazańca, Mesjasza] Jeszu, którego wam wskazał [wcześniej wyznaczył].
21
którego trzeba [koniecznie] niebu prawdziwie [rzeczywiście] przyjąć [utrzymać, zaakceptować] do [aż do] momentów [czasów] przywrócenia [restytucji] wszystkiego [każdego, całości], które [co, tamto] mówił [powiedział] Bóg przez [za pośrednictwem] usta swoich świętych [wybranych, wydzielonych] od eonu [od początku, czasu tego świata] Jego proroków [przemawiających].
22
Mouses [Mojżesz] prawdziwie powiedział, że proroka [przemawiającego] wam wzbudzi [podniesie] Pan, Bóg {wasz} {nasz}, z spośród braci waszych podobnie jak mnie [ja]; jego (będziecie) słuchać [posłuszni] we wszystkim, co by do was przemówił.
23
Natomiast każda dusza [osoba], która {jeśli} nie posłucha [odbierze słuchu] tego proroka [przemawiającego], będzie unicestwiona [zniszczona, wykreślona] z narodu [spośród ludu].
24
i wszyscy zaś prorocy [przemawiający], od Samuela i [tym] kolejno [kolejni], którzy [jacy, ilu] przemawiali, także [i] głosili [przewidzieli] te czasy [dni].
25
Wy jesteście potomkami [dziećmi, synami] proroków [przemawiających] i przymierza, które zawarł [zaplanował, ustanowił] Bóg z waszymi przodkami [ojcami], mówiąc do Awraama: "I przez twoje potomstwo [nasienie, spermę] zostaną pobłogosławione wszystkie narody [rodziny, plemiona, rody] ziemi.'"
26
Wam pierwszym [najpierw], wzbudziwszy [wskrzesiwszy] Bóg Chłopca [służącego] Swojego [Jego], wysłał Go, błogosławiąc was, w odwracaniu (się) [nawrócenie] każdego od nieprawości [niegodziwości, złości] waszych.